Önemli Not: Bu sayfada yer alan uyarıcı setleri ve paradigmalar laboratuarımızdaki tez/ araştırma ve projeler kapsamında üretilmiş veya uyarlanmıştır.

Farklı Çekicilik Düzeylerini Temsil Eden Yüz Fotoğrafları Seti
Nötr ifadeli ve farklı çekicilik düzeylerine göre düzenlenmiş olan “Yüz Fotoğraf Seti”, Arş. Gör. Özlem ERTAN’ın Yüksek Lisans Tez Çalışmasının* (Tez Danışmanı: Banu CANGÖZ) bir parçası olarak geliştirilmiştir. Kültürümüzü temsil eden genç üniversite öğrencisi örnekleminden seçilmiş kadın ve erkek yüz fotoğraflarından oluşturulmuş bir settir. Set içerisindeki yüz fotoğraflarının tümü nötr ifadelidir. Farklı çekicilik düzeylerine erişebilmek adına, set içerisindeki fotoğraflar orijinal yüzlerin Adobe Photoshop CC programı kullanılarak sol ayna görüntülerinin alınmasıyla elde edilmiş, sol simetrik yüzlerden oluşmaktadır. Set içerisinde orta düzey çekici ve çekici kategorilerinde 13 kadın ve 13 erkek siyah-beyaz vesikalık yüz fotoğrafı olmak üzere toplam 54 fotoğraf yer almaktadır. Fotoğrafların nötrlük ve çekicilik puanları 34 kadın ve 33 erkek gönüllünün değerlendirmesi ile belirlenmiştir.
 

*Ertan, Ö. (2015). Otomatik dikkatin değişim saptama performansı üzerindeki etkisinin yüz çekiciliği bağlamında incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Tez Danışmanı: Banu CANGÖZ)

Ertan-Kaya, O. ve Cangöz, B. (2019). Farklı çekicilikte yüz fotoğrafları seti geliştirme çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi.DOI: 10.29399/npa.22923
 

İletişim için: ozlem.ertan@ankaramedipol.edu.tr

Dikkatsizlik Körlüğü Video Seti
Bu video seti Arş. Gör. Bahadır OKTAY’ın Yüksek Lisans Tez Çalışmasının* (Tez Danışmanı: Prof. Dr. Banu CANGÖZ) bir parçası olarak geliştirilmiştir. Dikkatsizlik körlüğü yaratmaya yönelik olumlu (nişan töreni), olumsuz (cenaze töreni) ve nötr (boş arka plan) duygusal temaya sahip renkli ve her biri 30 saniye süren kısa 3 adet tematik video hazırlanmıştır. Her üç videoda da aynı oyuncular ve mekân kullanılmış, tema arka planda değişik dekor ve aksesuarlar kullanılarak değişimlenmiştir. Videolar iki kişinin sabit olarak durduğu bir ekran görüntüsüyle başlayıp, daha sonra ekranın sağından ve solundan karşılıklı olarak gelen kişilerden bazılarının, sabit duran iki kişiden birinin elini sıkarak bazıları ise elini sıkmadan geçip gitmektedirler (tüm videolarda toplam 7 kere el sıkılmaktadır). Bu süreç devam ederken, videonun başlangıcından yaklaşık 10. saniye sonra (videonun 10. saniyesinde) Zorro kıyafeti giymiş bir kişi (beklenmeyen uyarıcı) ekranın sol tarafından görüntüye girmekte, ekranın ortasına gelmekte, 1 sn süreyle orada durmakta ve yine yürüyerek ekranın sağ tarafından görüntüden çıkmaktadır.

*Oktay, B. (2014). Hazırlama türü ve duygusal bağlamın dikkatsizlik körlüğü üzerindeki etkisinin incelenmesi: Bir göz izleme çalışması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Tez Danışmanı: Prof. Dr. Banu CANGÖZ).
Oktay, B. & Cangöz, B. (2018). I thought I saw “Zorro”: An inattentional blindness study. Archives of Neuropsychiatry, 55; 59-66. DOI: 10.29399/npa.19227.
 

İletişim için: bahadiroktay@sdu.edu.tr

Sanal Hafta Görevi
Orijinali Avustralya’da geliştirilen Virtual Week programının (Rendell ve Craik, 2000; Rendell ve Henry, 2009) Türkçe versiyonu olan “Sanal Hafta Görevi”,  Arş. Gör. Gün PAKYÜREK’in Doktora Tez Çalışmasının* (Tez Danışmanı: Banu CANGÖZ- Levent ŞENYÜZ) bir parçası olarak geliştirilmiştir. Sanal Hafta Görevi, ileriye dönük bellek performansını objektif olarak ölçen, güvenilir, bilgisayar temelli bir laboratuvar görevi olmakla birlikte, günlük yaşamdaki etkinlikleri oldukça iyi temsil eden ve dış geçerliği oldukça yüksek bir deneysel görevdir.
*Pakyürek, G. (2018). Sigara Kullanımı ve Sigarayla İlişkili İpuçlarının Sanal Hafta Görevindeki İleriye Dönük Bellek Performansına Etkisinin İncelenmesi: Stratejik İzlemenin, Geriye Dönük Belleğin ve Çalışma Belleğinin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Tez Danışmanı: Banu CANGÖZ- Levent ŞENYÜZ)
 

İletişim için: gunpakyurek@gmail.com

Odaksal Olmayan İleriye Dönük Bellek Görevi

Arş Gör. Aslı Yörük’ün Yüksek Lisans Tez Çalışması* (Tez Danışmanı: Banu CANGÖZ) kapsamında, Shelton ve Cristopher (2016)** tarafından geliştirilen Olay Temelli İleriye Dönük Bellek Görevi esas alınarak Olay Temelli ve Zaman Temelli İleriye Dönük Bellek Görevleri olmak üzere iki ayrı İleriye Dönük Bellek Görevi oluşturulmuştur. Görevler, İleriye Dönük Bellek performansını desteklediği bilinen stratejik izlemenin direkt ölçümünü sağlayan (göz izleme ölçümlerine olanak sağlayan) bilgisayar temelli laboratuvar görevleridir. Shelton ve Cristopher’ın (2016) görevinden farklı olarak, oluşturulan yeni versiyonda: (1) Süregiden görev ekranındaki uyarıcı sayısı bilişsel yükde değişikliğe sebep olmaması için her bir denemede aynı olacak şekilde sabitlenmiştir. (2)  Genç ve yaşlı katılımcılarla ayrı ayrı yapılan ön çalışmalar sonucunda süregiden görevin ekranda kalma süresi, yaşlı örnekleme uygun olacak şekilde düzenlenmiştir. (3) Süregiden görev içinde bulunan İDB hedefi ile ilişkili ve ilişkisiz uyarıcılar yapılan bir ön çalışma ile belirlenmiştir. Bu değişimlemeleri uygulayabilmek amacıyla uyarıcıların tamamı ve hedef uyarıcılar araştırmacı tarafından yeniden oluşturulmuştur. Görevlerin uygulama süresi yaklaşık 5 dakika sürmektedir. Görevler E-Prime Professional 2.0 programı ile hazırlanmış olup katılımcılara Tobii Eye-Tracker T120 aracılığıyla sunulmuştur.
*Yörük, A. (2019). Genç ve yaşlı yetişkinlerde hedef ve çevresel ipuçları arasındaki ilişkinin ileriye dönük bellek üzerindeki etkisi: Bir göz izleme çalışması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).  Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Danışman: B. Cangöz)
**Shelton, J. T. ve Christopher, E. A. (2016). A fresh pair of eyes on prospective memory monitoring. Memory & Cognition, 44(6), 837-845.
 

İletişim için: asliyoruk@hacettepe.edu.tr

Uzamsal İpucu Paradigması Uyarıcı Seti
Göz hareketlerinden bağımsız olarak iç kaynaklı (endogenous) ve dış kaynaklı (exogenous) dikkati görsel-uzamsal beceriler temelinde ölçen uzamsal ipucu paradigması Arş. Gör. Funda SALMAN’ın Yüksek Lisans Tez Çalışması (Tez Danışmanı: Banu CANGÖZ) kapsamında, klasik versiyonundan farklı olarak duygusal uyarıcıların göreve eklenmesiyle yaşlı örneklemle yürütülen araştırma kapsamında yeniden hazırlanmıştır. 1980’lerin başlarında Posner tarafından oluşturulan ve uzun yıllardır farklı örneklem gruplarına uygulanan paradigmanın yapı geçerliği yüksektir. Paradigmaya göre; hedef uyarıcı gelmeden önce verilen yordanabilen merkezi ipuçları ile dikkat iç kaynaklı olarak, çevresel ipuçları ile dikkat dış kaynaklı olarak yönlendirilebilmektedir. Katılımcı ekranda odak noktasına bakmakta iken tepki verilmesi istenen hedef uyarıcılar (örn. * işareti) ipucundan hemen sonra ekranın sağında ya da solunda ortaya çıkmaktadır. İpuçları geçerli (valid), geçersiz (invalid) ve nötr (neutral) olmak üzere üç farklı koşulda verilmektedir. Geleneksel paradigmadan farklı olarak bu araştırmada hedef uyarıcı olumlu ve olumsuz bağlam üzerinde sunularak, göreve duygusal boyut eklenmiş ve uyarıcıların ekranda kalış süreleri yaşlı örnekleme uyumlu olacak şekilde düzenlenmiştir. Uygulama süresi –alıştırma dahil- toplam 15-20 dakika süren paradigma katılımcılara E-Prime Professional 2.0 programı aracılığıyla sunulmaktadır.
*Kaçar, F. (2014). Alzheimer tipi demansta iç ve dış kaynaklı dikkatin duygusal bağlam ve konum açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Tez Danışmanı: Prof. Dr. Banu CANGÖZ)
Salman, F., Cangöz, B., & Özel-Kızıl, E. T. (2019). Alzheimer tipi demansta iç ve dış kaynaklı dikkat: Konum etkisi. Türk Psikiyatri Dergisi.
 

İletişim için: fundasalman@aybu.edu.tr

Zaman Algısı Paradigmaları

Algısal zamanlamayı ölçebilmek ve zaman algısı farklılıklarını belirleyebilmek için kullanılan ileriye ve geriye dönük zamanlama paradigmaları Arş. Gör. Şengül Erdoğan’ın Doktora Tez Çalışması (Tez Danışmanı: Banu CANGÖZ TAVAT) kapsamında, grupiçi desende sabah ve akşam uygulamalarında kullanılmak üzere geriye dönük zamanlama paradigmasının farklı versiyonları oluşturularak tekrar hazırlanmıştır. İleriye dönük zamanlama paradigmasında (İDZP) (prospective timing paradigm), şimdiki zamanda meydana gelen bir olayın ne kadar sürdüğüne dikkat edilmesi (süreye dikkat edilmesi bilgisi verilmekte) ve geçen süreye ilişkin bir karar verilmesi gerekirken; geriye dönük zamanlama paradigmasında (GDZP) (retrospective timing paradigm), geçmişte meydana gelen bir olayın ne kadar sürdüğüne dikkat edilmeksizin (süreye dikkat edilmesi bilgisi verilmemekte) geçen süreye ilişkin bir karar verilmesi gerekmektedir. GDZP’de zamansal bir görev tek bir kez uygulanabildiği için sabah ve akşam uygulamalarında kullanılmak üzere görevin iki farklı versiyonu hazırlanmıştır. İDZP ve GDZP paradigmalarında kullanılan görevler katılımcılara E-Prime Professional 2.0 programı aracılığıyla sunulmaktadır.

Erdoğan, Ş. (2023). Genç Yetişkinlerde sirkadyen ritmin zaman algısı üzerindeki etkisi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi. (Tez Danışmanı: Prof. Dr. Banu TAVAT)

İletişim için: sengul.erdogan@gmail.com

Yüze Ait Duygu Kararı Görevi (Facial Affective Decision Task)

Pell (2005)* tarafından geliştirilen, Arş. Gör. Ata Cantürk DOĞRUL’un yüksek lisans tez çalışması** kapsamında (Tez Danışmanı: Banu CANGÖZ TAVAT) Türkçe’ye uyarlanan, duygusal prozodi (emotional prosody) ve duygusal ifadeli yüzlerin etkileşimini duygusal hazırlama etkisi ile inceleyen bilişsel bir görevdir. Görevde katılımcılara sahte Türkçe cümlelerden (pseudo-sentences) oluşan mutlu, üzgün ve nötr ifadeli sesler hazırlayıcı olarak sunulduktan sonra katılımcılardan sunulan duygusal ifadeli yüzlerin duygu içerip içermediğini EVET/HAYIR kararı ile bildirmeleri istenmektedir. Görevde sunulan tüm uyarıcıların Türkçe geçerlik çalışmaları yürütülmüş, görev E-Prime Professional 2.0 ile hazırlanıp sunulmaktadır.

**Doğrul, A.C. (2019). Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Alan Çocuklarda Farklı Hazırlayıcı Türlerinin Duygu Tanıma Üzerindeki Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Tez Danışmanı: Prof. Dr. Banu CANGÖZ).

İletişim için: atadogrul@hacettepe.edu.tr